by: Allyza Kibranza Crisostomo


Noong ika-18 siglo napagtanto ni James Hutton na matanda na ang planetang ating tinitirahan. Ngunit, gaano nga ba ito katanda? Dahil na nga samga makabagong teknolohiya, ang mga dalubhasa sa agham ng heolohiya ay naitala ang mga makasaysayang mga pangyayari sa daigdig. Ang heyolohiya ang ay pag-aaral ng daigdig, ang balat ng lupa, mga bato at labi ng mga halaman at hayop. Pangunahing layunin nito ay ilahad ang samu’t saring mga kaganapan sa ating planeta. Ang isa sa mga maalagang kontribusyon ng heologo ay ang geologic time scale, ito ay binuo parab ilagay sa angkop na perspektibo ang mga pangyayari sa nagdaang milyong taon. May tatlong pananaw ang mga tao kung saan nga ba nagmula ang daigdig ang una ay ang Relihiyosong paniniwala, sumunod ay ayon sa mga Alamat at Mito at ang huli ay batay sa agham.


Sinasabing may 19 na pangunahing relihiyon sa daigdig na pwede pang hatiin sa 270 sangay at libu-libong maliliit pa, kaya naman hindi maipagkaila na may halos 500 salaysay at paniniwala tungkol sa pinagmulan ng daigdig.

♥Origin Belief- paniniwala tungkol sa nabanggit na paksa.
♥Creationism- lahat ng bagay ay nilikha ng Diyos.
-Ito ay tumutugma sa aklat ng Genesis(Jews at Kristiyano) at Qur’an(Muslim.

Pinaniniwalaan ginawa ng Diyos ang kalawakan sa loob lamang ng anim na araw magkakasunod halos makalipas ang halos 10,000 ayos mismo sa libro ng Genesis.

♥Animism- pagsamba sa espiritung naninirahan sa kalikasan.
- nauukol sa isang diyosa at dakilang ina na umati sa katubigan at pagkatapos’y nilikha ang langit at ang lupa.
♥Monotheism- Paniniwala lamang ng isang Diyos.

Noong 1650, si James Ussher ay nagpahayag ng paglikha na nagnap noong 4004 Before the Common Era o B.C.E , ito ay ginawang mas tiyak ni Dr. John Lightfoot. Ayon sa kanya, ang paglikha ng daigdig ay baganap noong mismong ika-23 ng Oktubre sa ganap na ikasiyam ngb umaga. Ibig sabihin nito, kung susuriing mabuti ang kalkulasyong Ussher-Lightfoot, ang edad ng mundo ay nasa 6,000 taon pa lamang.
Mayroon namang nagtagpuang mga fossils na tumataliwas sa kaisipang ito, ngunit noong ika-18 siglo ay tinangkang sagutin ang isyung ito ng Diluvial Theory na kung saan ang mga nakita daw na mga fossils ay walang iba kundi ang mga labi ng mga hayop na nangamatay dahil sa malaking pagbaha noong panahon ni Noah sa The Great Flood, ngunit marami paring mga agam-agam ukol sa teoryang ito.
Noong ika-19 na siglo, tinalakay ni George Cuvier na nagkaroon ng maraming serye ang paglikha ang Diyos dahil sa mga kalamidad. Sa pagpanaw ni Cuvier ay may isigawang ilang kalkulasyon kung ilang serye nga ba ang naganap na paglikha. May ilang nagsasabing may 27magkakasunod na paglikha samantalang may ibang 32 seryeng paglikha.


Dahil sa kaayusan ng solar system, naniniwala ang ibang astronomo na ang ng bahagi nito ay sabay-sabay na nabuo buhat sa magkakaparehong primordial material. Na binubuo ng 80% Hydrogen, 15% Helium at 5% na mabigat na elemento. Ang paliwanag na ito ay tinawag na Nebular Hypothesis na ipinanukala ni Immanuel Kant noong 1955 at isang kahalintulad na model ang ipinahayag ni Pierre-Simon noong 1796.
Ayon naman sa Capture Theory ni James Jeans, sa pagdaan ng isang napakalaking protostar sa araw, nagdulot ito ng napakatinding epekto ng pag-alon sa mismong araw at solar disruption sa araw. Ang pwersa ng alon ay nagdulot ng pagkatanggal ng ilang mga materyales mula sa araw sa hugis na filament, na nagkahati-hati at nagpira-piraso na tila mga bula. Nagipin-ipon ang mga bulang ito upang makabuo ng tinatawag na mga protoplanet. Ayon yon ditto ang mga planeta ay nabuo ,ula sa pangyayaring ito.
Isa pang teyorya ay ang Big Bang Theory. Ayon dito ang kalawakan ay umusbong sa napakainit at napakasiksik na kalagayan. Nagmula din daw ang lahat ng galaxy sa isang punto. Ang isang puntong ito ay sumabog at abilisang kumalat. Ang teyoryang ito napag-aralan na ng ilang siyentista kanilang na sina Georges Lemaitre at Carl Wilhem Wirtz.
Kilala su Fred Hoyle sa pagapanukala ng katunggali ng Big Bang Theory. Ayon dito, panibagong sangkap ang nabubuo habang patuloy na lmalayo ang mga galaxy sa isa’t isa. Sa modelong ito, ang klagayan ng kalawakan a magakahalintulad anumang yugto ng panahon.

by: Allyza Kibranza Crisostomo

Ang Continental Drift Theory ay isang Teorya kung saan ang mundo ay nabubuo lamang ng isang supercontinent na tinatawag na Pangaea at di nagtagal dahil sa mga sunod-sunod na floods at earthquakes ito ay naghiwahiwalay hanggang sa mabuo ang mundo natin ngayon.

Alfred Wegener

Alfred Wegener
Alfred Wegener, around 1925
Born	November 1, 1880(1880-11-01) Berlin
Died	November 2, 1930 (aged 50) Greenland
Nationality	German
Fields	meteorology geology
Alma mater	University of Berlin

by: Kit Levi Servan

Heograpiya ang tawag sa agham ng mga lokasyon ng mundo. Nakapokus ito sa distribusyon ng likas na yaman at mga tao sa ibabaw ng lupa.
Ang salitang heograpiya ay mula sa salitang Kastilang geografía. Nag-ugat ito sa mga salitang Griyegong γη gi (‘daigdig’) at γράφειν gráfein (‘isulat’ o ‘ilarawan’).
Ang kontinente (kilala rin bilang lupalop), ay ang pinakamalaking uri ng anyong lupa. Sa daigdig, ang mga ito ay binubuo ng magkakaratig na bansa na kadalasan ay nasusukat at naitatangi dahil sa kanilang kultura, tradisyon, at teritoryo.
Ang mga kontinente ng daigdig ay ang mga sumusunod:
• Asya
• Europa o Yuropa
• Africa
• Australia o Oceania
• Hilagang Amerika
• Timog Amerika
• Antartica o Antartika
Ang planetang Daigdig[1] ay ang pangatlong planeta mula sa Araw. Ito ang pinakamalaking planetang terestriyal ng sistemang solar. Kumpirmado ng makabagong agham na ang Daigdig lamang ang katawang pamplaneta kung saan maaaring tumira ang mga buhay na organismo tulad ng mga hayop at halaman.
Ang lupa ng daigdig ay nahahati sa pitong malalaking kontinente. Sinasabing nagmula sa isang malaking kontinente ang pito. At dahil sa mga sakuna at mga pagbabago sa klima,nagkawatak-watak ang mga lupa at nabuo ang kasalukuyang anyo ng mga kontinente sa daigdig. May iba't ibang anyo ang lupa sa daigdig. Nariyan ang bundok, bulkan, kapatagan, talampas, tangway, burol, lambak at mga isla.




ASYA
Ang Asya ang pinakamalaking kontinente at sumasaklaw sa humigit-kumulang na ikatlong bahagi ng mundo. May sukat itong 43,810,582 km² o 17,159,995 milya kuwadrado (mi2). Ito ay nahihiwalay sa Europa sa pamamagitan ng isang makinaryang libu-libong linya and dumadaan buhat sa Bundok Ural patungong Dagat Caspian, Bulubundukin ng Caucasus at sa Dagat Itim (Black Sea). Ang hangganang naghahati sa Africa at Asya ay ang Suez Canal at ang hangganan sa pagitan ng Hilagang Amerika At Asya ay ang Bering Strait. Sa hilaga ng Asya ay ang Karagatang Artik at sa timog nito, ang Karagatang Indian. Ang Karagatang Pasipiko ang nasa silangan ng Asya at sa kanluran nito matatagpuan ang Bundok Ural, Dagat Caspian, Dagat Itim at Dagat Aegean.
Ang Asya (Ingles: Asia) ay ang pinakamalaking lupalop sa buong mundo at tinaguriang isa sa pinagsibulan ng mga dakilang Kabihasnan na nagpabago at humubog sa kaisipan at paniniwala ng mga tao sa daigdig nating ito.Ilan sa mga kilalang kabihasnan na nagmula dito sa Asya ay ang kabihasnang Tsina,India,Mesapotamia,Persia at kabihasnang aramaiko na may dalawang sangay-ang Israel at arabo.Ang Asya ay may kabuoang sukat na 17,159,995 milya kuwadrado sa lawak ng lupaing nasasaklawan at dito rin matatagpuan ang karagatang INDIA, dagat ng timog tsina,bahagi ng karagatang PASIFIKO at karagatang ARTIKO.Ang Europa ang kadikit nitong continente na pinaghiwalay lang ng mga hangganan ng kabundukan ng URAL, Dagat ng caspia,Itim na dagat at ng kabundukan ng Cawkasus.Ang Suez Canal naman ang siyang hangganan nito bago dumating sa bansang egipto ng continenteng africa .Sa dami ng mga pangkat ng lahi ng mga tao,ang ASYA pa rin ang nangunguna at patuloy na yumayabong sa paglabas nito patungo sa iba pang mga bansa at pagdagsa din dito ng mga ibang lahi ng tao mula sa continente ng Europa,Amerika at Afrika.


EUROPE
Ang Europa o Yuropa (Pranses at Inggles: Europe) ay isang kontinente na bumubuo ng kanlurang bahagi ng superkontinente ng Eurasia. Pinalilubutan ang Europa ng Karagatang Artiko sa hilaga, ng Karagatang Atlantiko sa kanluran, ng Dagat Mediteraneo at Dagat Itim sa timog, at ng Kabundukang Ural sa silangan.
Kung pagbabatayan ang lawak, ikalawang pinakamaliit na kontinente ang Europa na may lawak na 10,400,000 km², mas malawak nang kaunti sa Australia.
Kung pagbabatayan ang populasyon, ito ang ikatlong pinakamalaking kontinente kasunod ng Asya at Africa. Tinatayang 666,498,000 ang populasyon ng Europa noong 2000, halos ikapitong bahagi ng populasyon ng mundo.
MGA BANSA SA EUROPA
Albanya • Alemanya • Andorra • Armenia2 • Austria • Azerbaijan1 • Belarus • Belgium • Bosnia and Herzegovina • Bulgaria • Croatia • Cyprus2 • Czech Republic • Dinamarka3 • Estonia • Espanya1 • Georgia1 • Gresya1 • Hungary • Iceland • Irlanda • Italya3 • Kazakhstan1 • Latvia • Liechtenstein • Lithuania • Luxembourg • Republic of Macedonia • Malta • Moldova • Monaco • Montenegro • Noruwega3 • Olanda3 • Pinlandiya • Polonya • Portugal3 • Pransya1 • Rumanya • Rusya1 • San Marino • Serbia • Slovakia • Slovenia • Suwesya • Switzerland • Turkiya1 • Ukraine • United Kingdom3 • Vatican City




NORTH AMERICA
Ang Hilagang America ay isang kontinente sa hilagang hemisperyo ng Daigdig at halos na nasa kanlurang hemisperyo. Napapaligiran ito ng Karagatang Artiko sa hilaga, Hilagang Karagatang Atlantiko sa silangan, Dagat Caribbean sa timog-silangan, at Hilagang Karagatang Pasipiko sa timog at kanluran. Nasa 24,500,000 km² (9,460,000 sq mi) ang sakop nito, o nasa 4.8% ng ibabaw na bahagi ng planeta. Noong Hulyo 2002, tinatayang mahigit sa 514,600,000 ang populasyon nito. Ang Hilagang Amerika ang ikatlo sa pinakamalaking kontinente ayon sa sakop, pagkatapos ng Asya at Aprika, at ika-apat na pinakamalaki ayon sa populasyon, pagkatapos ng Asya, Aprika at Europa.
Ang Estados Unidos ng Amerika (Mga Nagkakaisang Estado ng Amerika o USA)—na tinutukoy ding bilang Estados Unidos (US), Amerika, o Isteyts—ay isang republikang federal ng limampung estado, na ang karamihan ay matatagpuan sa gitnang Hilagang Amerika. Ang US ay may tatlong lupang hangganan, dalawa sa Canada at isa sa Mehiko at ang iba ay pinaliligiran naman ng Karagatang Pasipiko, Dagat Bering, Karagatang Artiko, at ng Karagatang Atlantiko. Sa 50 mga estado nito, mayroong dalawa, ang Alaska at Hawai‘i, na hindi karatig ng mga natitirang apatnapu’t walo, ni hindi mismo karatig ng isa’t isa. Mayroon ding koleksyon ng mga distrito, teritoryo at pagmamay-ari ang US sa buong mundo. Ang bawat isa sa kanyang mga limampung estado ay may sariling mataas na level ng autonomya lokal na naaayon sa sistema ng federalismo. Ang isang mamamayan ng Estados Unidos ay karaniwang tinatawag na “Amerikano”.



SOUTH AMERICA
Ang Timog Amerika ay isang kontinente na matatagpuan sa Kanlurang Hemispiro sa pagitan ng mga karagatang Pasipiko at Atlantiko.
Kadalasang tinutukoy bilang kabilang sa Amerika, katulad ng Hilagang Amerika, pinangalan ang Timog Amerika kay Amerigo Vespucci, na ang unang Europeo na nagmungkahi na ang Amerika ay hindi ang Silangang Indies, ngunit isang hindi pa natutuklasang Bagong Mundo.
May laki ang Timog Amerika ng of 17,840,000 kilometro kuadrado (6,890,000 milya kuadrado), o nasa 3.5% ng ibabaw ng Daigdig. Noong 2005, tinatayang nasa 371,000,000 ang populasyon nito. Pang-apat ang Timog Amerika sa laki (pagkatapos ng Asya, Aprika, at Hilagang Amerika) at panglima sa populasyon (pagkatapos ng Asya, Aprika, Europa, at Hilagang Amerika).



AUSTRALIA
Ang Komonwelt ng Australya o Australya[1][2] (bigkas /o•stré•lya/) ay ang ikaanim na pinakamalaking bansa sa mundo, ang kaisa-isang bansa na sumasakop sa isang kontinente, at ang pinakamalaki sa rehiyon ng Australasia/Oceania. Kabilang din sa teritoryo nito ang ilang mga pulo, ang pinakamalaki dito ay ang Tasmania, na nagsisilbing isang estado ng Australia. Ang Australia ay isang federasyon at pinamamahalaan bilang parliamentary constitutional monarchy.
Kasama sa mga karatig bansa ng Australia ay ang Indonesia, East Timor, at Papua New Guinea sa hilaga, ang Pacific Islands sa hilagang-kanluran, at ang New Zealand sa timog-silangan.
Ang Oceania ay ang pangalan na ginagamit sa heograpiya para sa rehiyon na binubuo ng Australia, New Zealand, New Guinea, at iba pang mga islang bansa na paloob dito. Ang ibang tao ay tinatawag ang bahaging ito ng mundo bilang Australasia. Para sa iba, ito ay itunuturing kasama sa lupalop ng Australasia.
Ang Malayang Estado ng Papua New Ginea (internasyunal: Independent State of Papua New Guinea; di-pormal, Papua New Guinea o PNG) ay isang bansa sa Oceania, sinasakop ang silangang kalahati ng pulo ng Bagong Guinea at ilang mga panlabas na pulo (ang mga lalawigan ng Indonesia ng Papua at Kanlurang Irian Jaya (Irian Jaya Barat) ang sumasakop ng natitirang kalahati ng Bagong Guinea). Matatagpuan ito sa Karagatang Pasipiko, sa isang rehiyon na ikinahulugan noong ika-19 siglo bilang Melanesia. Port Moresby ang kapital at isa sa mga ilang pangunahing lungsod nito.



AFRICA
Ang Aprika[1] (Ingles: Africa), ang pangalawang pinakamalaking kontinente sa daigdig at pangalawa sa pinakamataong populasyon pagkatapos ng Asya. May sukat na mga 30,244,050 km² (11,677,240 mi²) kasama ang mga karatig na mga pulo. Sa pangkalahatan, tinatawag na mga Aprikano (lalaki) at Aprikana (babae) ang mga naninirahan sa kontinente ng Aprika

Ang Silangang Aprika ay pinakasilangang rehiyon sa kontinente ng Aprika, na iba't iba ang kahulugan sa heograpiya o heopolitika. Sa Mga Nagkakaisang Bansa iskima ng mga heograpikong rehiyon, binubuo ng 19 na mga teritoryo ang Silangang Aprika:
• Kenya, Tanzania, at Uganda – kasapi din ng East African Community (EAC)
• Djibouti, Eritrea, Ethiopia, at Somalia – kadalasang pinapangalan din bilang Sungay ng Aprika
• Mozambique at Madagascar – bahagi minsan ng Katimogang Aprika
• Malawi, Zambia, at Zimbabwe – kadalasang kasama din sa Katimogang Aprika at Gitnang Pederasyon ng Aprika Central African Federation
• Burundi at Rwanda – bahagi minsa ng Gitnang Aprika
• Comoros, Mauritius, at Seychelles – maliliit na mga pulong bansa sa Karagatang Indyan
• Réunion at Mayotte – mga panlabas ng mga teritory ng Pransya na matatagpuan din sa Karagatang Indyan
Sa Mga Nagkakaisang Bansa iskima ng mga heograpikong rehiyon, binubuo ng limang bansa ang ang Katimogang Aprika:
• Botswana
• Lesotho
• Namibia
• South Africa
• Swaziland
Kadalasan din sa rehiyon ang mga sumusunod na mga teritoryo:
• Angola – kabilang din sa Gitnang Aprika
• Mozambique at Madagascar – kabilang din sa Silangang Aprika
• Malawi, Zambia, at Zimbabwe – minsan na sinasama sa Katimogang Aprika at dati sa Central African Federation
• Comoros, Mauritius, Seychelles, Mayotte, at Réunion – mga malilit na mga pulong teritoryo sa Karagatang Indyan silangan ng pangunahing lupain ng Aprika.



ANTARCTICA
Ang Antartiko[1] (Ingles: Antarctica, mula Griyego Ανταρκτική, salungat ng Artiko) ay isang kontinente na pinapalibutan ng Katimogang Dulo ng Daigdig. Ito ang pinakamalamig ng lugar sa daigdig at halos natatakluban ng yelo ang kabuuan nito. Hindi dapat ipagkamali sa Artiko, na matatagpuan sa salungat na bahagi ng planeta na malapit sa Hilagang Dulo ng Mundo.
Bagaman mababakas noong unang panahon ang mga alamat at hinala tungkol sa isang Terra Australis ("Katimugang Lupain"), naganap noong 1820 ang unang karaniwang tinatanggap na pagkita ng kontinente at noong 1821 ang unang napatunayang paglapag ng isang Rusong ekspedisyon nina Mikhail Lazarev at Fabian Gottlieb von Bellingshausen. Gayon man, isang mapa ni Admiral Piri Reis noong 1513 ang naglalaman ng isang katimogang kontinente na mayroong posibleng pagkahawig sa pampang sa Antarctica. (Tignan din Kasaysayan ng Antarctica.)
Sa isang lawak na 13,200,000 km², panglimang pinakamalaking kontinente ang Antarctica, pagkatapos ng Eurasya, Aprika, Hilagang Amerika, at Timog Amerika. Gayon man, ito ang may pinakamaliit na populasyon: tunay nga, wala itong pampalagiang populasyon. Ito rin ang kontinente na may pinakamataas na karaniwang altitud, at ang pinakamababang na humedad sa kahit anong kontinente sa Daigdig, gayon din ang pinakamababang karaniwang temperatura.

by: Margarita Morelos

POST NEXT TIME

by: Jemalene dela Torre

ANG EBOLUSYON NG TAO

Charles Darwin: Origin of the Species; ang tao'y di basta-bastang sumulpot kundi unti-unting dumating sa kasalukuyan niyang kalagayan at hitsura; unang nagbigay ng ebidensyang nagpatunay dito; maraming tao ang di naniwala dito dahil labag daw ito sa istorya ni Adan at Eva. Humanap ang mga siyentipiko ng ebidensiya upang mapatunayan ang teorya ni Darwin.

Noong ika-19 dantaon, naging masigasig ang mga tao sa pagtuklas sa kanilang pinagmulan

Leakey (Louis, Mary, Richard): nakatuklas sa mga labi sa Aprika

Ang mga uri ng tao ayon kay Charles Darwin

Australopithecus (bakulaw na Taga-timog): pangalang binigay sa uri ng unang tao

· Africanus: matulis ngipin, karne, di-tuwid katawan sa paglakad, kasangkapang bato't buto, kaunting noo, maliit at payat kaysa sa robustus

· Robustus: gulay, lumalakad nang patayo subalit di tuwid, walang noo, walang kagamitan, nakatira sa kagubatan, masmalaki sa africanus

Cro-Magnon: masmalaking utak kaysa sa atin, matangkad(6talampakan), malalaki ang katawan

Carl Sagan: malaki man ang katawan nila, nandito pa rin tayo dahil sa ating abilidad

Neanderthal: malapat at makapal ang bungo sapagkat higit na malaki ang laman nitong utak kaysa karaniwang tao ngayon

Homo Habilis: mataas noo, karne't gulay,

lakad patayo't tuwid, kasangkapang bato,

nagtayo ng tirahan, higit na malaking utak kaysa Australopithecus, namuhay bilang pangkat

Homo Erectus: Mataas noo, karne, gulay, nakatayo sa paglakad, iba't ibang tirahan, kagamitan, apoy, di-kataasan, napakalagalag, nagbiyahe sa Heidelberg, Beijing at Java; Taong Peking, Taong Java

Homo sapiens: mataas noo, karne't gulay, nakatayo paglakad, tuwid, saan-saan nakatira, kasangkapang bato, metal etc.

---

Isinasaad ng teorya ito na ang buhay sa daigdig ay nagmula sa simpleng selyula. Mula rito, ang iba't ibang anyo ng buhay (life-forms) ay nagbago at dumami sa iba't ibang kaparaanan sa paglipas ng panahon.

Sa ibang salita, ang mga simpleng organismo ay nagbigay-daan sa pglitaw ng iba't ibng uri ng higit na maslimuot na organismo makaraan ang libo o milyong taon ng pagbabago o ebolusyon. Halimbawa, ang tAi at ang gorilya ay sinasabi ng mga siyentipiko na nagmula sa iisang ninuno. Isa ngang inaatupang ng mga siyentista ang pagtuklas sa ninunong ito gayundin ang mga pgbabago nto hanggang sa maging modernong tao.

Unang lumabas ang paniniwla ukol sa ebolusyon sa librong isinulat ni Charles Darwin noong 1859 na may pamagat na "On the origin of species by Means of Natural Selection." Naging mabilis ang pagsikat ng teoryang ebolusyon dahil sa magandang pagkakabalangkas at kapani-paniwalang datos. Maraming siyentista ang nahikayat sa pag-aaral ni Darwin kaya tinanggap ito bilang isang mhalgang teorya ukol sa pinagmulan ng tao.

---

Ang ebolusyon ay paniniwala na ang lahat ng bagay ay galing sa cell sa isang dahan-dahang proseso.

by: Kit Levi Servan


MGA URI NG HOMO

by: Gavrielle Anne Fontanilla

POST NEXT TIME

by: Gavrielle Anne Fontanilla

by: Jose Carmelo Sunga

Sinaunang Roma
Ang Sinaunang Roma ay isang sinaunang kabihasnan sa Europa, hilagang Afrika, at kanlurang Asya na nagtagal mula 753 BCE hanggang 476 CE. Nang daan-daang taon kinontrol ng mga Romano ang kabuuan ng kanlurang Europa, pati na rin ang buong kasakupang pumapalibot sa Dagat Mediterranean at bahagi ng kasakupang pumapalibot sa Dagat Itim.

Heograpiya
Roma-lungsod at kapital ng Italya

-city on the seven hills

Italya-latin "Italus",bota

-maburol at bulubundukin

-nasasakupan ng kabundukang Appenine ang tangway ng Italya

-isang tangway na nagmula sa timog Euoropa hanggang sa mediterranean



Romulus and Remus

Romulus (c. 771 BC[1]–c. 717 BC) and Remus (c.. 771 BC–c. 753 BC) are the traditional founders of Rome, appearing in Roman mythology as the twin[2] sons of the priestess Rhea Silvia, fathered by the god of war, Mars.. According to the tradition recorded as history by Plutarch and Livy, Romulus served as the first King of Rome.

Romulus slew Remus over a dispute about which one of the two brothers had the support of the local deities to rule the new city and give it his name. The name they gave the city was Rome. Supposedly, Romulus had stood on one hill and Remus another, and a circle of birds flew over Romulus, signifying that he should be king. After founding Rome, Romulus not only created the Roman Legions and the Roman Senate, but also added citizens to his new city by abducting the women of the neighboring Sabine tribes, which resulted in the mixture of the Sabines and Romans into one people. Romulus would become ancient Rome's greatest conqueror, adding large amounts of territory and people to the dominion of Rome.

After his death, Romulus was deified as the god Quirinus, the divine persona of the Roman people. He now is regarded as a mythological figure, and it is supposed that his name is a back-formation from the name Rome, which may ultimately derive from a word for "river". Some scholars, notably Andrea Carandini believe in the historicity of Romulus, in part because of the 1988 discovery of the Murus Romuli on the north slope of the Palatine Hill in Rome.[3]

Romulus and Remus are pre-eminent among the famous feral children in mythology and fiction.



Imperyong Romano
Imperyong Romano ang tawag sa imperyalistang paghahari na ibinunsad ng bansang-lungsod ng Roma at gayundin ng korespondeng panahon ng sibilisasyong iyon na pinamunuan ng isang autokratikong porma ng pamamahala. Ang huli ang tinatalakay dito. Sumunod ang Imperyong Romano sa 500-taong Republika Romana (510 BC – siglo 1 BC) na pinahina ng alitan sa pagitan ni Gaius Marius at Sulla, at ng digmaang sibil ni Julio Cesar laban sa Dakilang Pompey. Maraming petsa ang iminungkahi kung kailan ito naging imperyo mula sa republika. Kasama rito ang pagtatakda kay Julio Cesar bilang walang hanggang diktador (44 BC), ang pagwawagi ni Octavio, na tagapagmana ni Cesar, sa Labanan sa Actium (ika-2 ng Setyembre 31 BC), at paggagawad ng Senadong Romano kay Octavio ng kagalang-galang na pangalang Augusto (ika-16 ng Enero 27 BC).

Ang katagang Imperium Romanum (Imperyong Romano) ang pinakilalang katagang Latin kung saan ang salitang imperium ay nangangahulugan ng isang teritoryo sa isang bahagi ng mundo na nasa ilalim ng pamamahalang Romano. Mula sa panahon ni Augusto hanggang sa Pagbagsak ng Kanlurang Imperyo, naghari ang Roma sa mga sumusunod: sa Inglatera at Galia (Francia ngayon); sa halos buong Europa (kanluran ng Ilog Rhine at timog ng Alps); sa pasigan ng hilagang Africa, kasama ang katabing lalawigan ng Ehipto, sa mga lugar ng mga Balkans, sa Dagat Itim, sa Asia Menor at halos buo ng Levante. Sa makatuwid, nasakop ng Imperium Romanum mula kanluran pasilangan sa makabagong panahong ang Portugal, Espanya, Inglaterra at Francia, Italia, Albania, at Grecia, ang mga Balkanos, Turquia, at mga bahagi ng silangan at timog Alemania; patimog na sakop nito ang bahagi ng Gitnang Silangan: ang kasalukyang Ciria, Libanon, Israel, Jordan at marami pa; gayundin sa patimog-kanluran nakasama rito ang buong matandang Ehipto, at pakanluran nasakop ang pasiging rehiyon ng kasalukuyang Libya, Tunisia, Algeria at Morocco, hanggang sa mga lontitud sa kanluran ng Gibraltar. Romano ang tawag ng mga taong namumuhay sa mga lugar na ito at napapailalim sa batas Romano. Bago pa man naging monarka ito, matagal nang lumalawak ang nasasakupan ng Roma at nasa tugatog ito sa ilalim ni Emperador Trajano sa pananakop nito ng Dacia (i.e., ng kasalukuyang Romania at Moldova gayundin ang ilang bahagi ng Hungary, Bulgaria at Ukraine noong AD 106, at ng Mesopotamia noong 116 (na sinundan ng pagbabalik ni Adriano). Sa tugatog nito, kontrolado ng Imperyong Romano ang may 5,900,000 km² (2,300,000 milya kwadrado) ng balat ng lupa at nakapaloob na Laot ng Mediterreneo na kung tawagin ng mga Romano na "mare nostrum"—Latin ng “aming dagat”. Patuloy pa rin hanggang sa kasalukuyan ang impluwensyang Romano sa kultura, batas, teknolohiya, wika, relihiyon, gobyerno, militar at arkitektura ng mga sibilisasyong lumitaw sa matandang nuno nito.

Minsang inilalagay ang wakas ng Imperyong Romano sa ika-4 ng Setyembre 476 AD nang ibagsak ang emperador ng Kanlurang Imperyong Romano na si Romulo Augusto na hindi na napalitan. Subalit, si Diocleciano na nagretiro noong AD 305, ang nag-iisang huling Emperador ng di nahahating Imperyo kung saan ang kabisera ay ang Lungsod ng Roma. Matapos hatiin ni Diocleciano bilang Silangan at Kanlurang Imperyo, nagpatuloy ang bawat sanga na may kanyang istilo ng “Imperyong Romano”. Humupa at bumagsak ang Imperyong Romano ng Kanluran sa pagdaan ng siglo 5. Ang Imperyo Romano ng Silangan, na nakatahan sa Nova Roma (na ibinunsad ni Constantino I sa Griyegong lungsod ng Bizancio) at nang lumaon Griyego ang naging pangunahing wika nito na kilala ngayong bilang Imperyong Bizantino at nagpanatili sa mga batas at kulturang Greco-Romano gayunding sa mga Helenikong elemento nito at Kristiyanismong Ortodoxo sa sumunod na milenyo hanggang sa pagbagsak at pagsakop ng Constaninople (Istambul ngayon), ang naging pangalan ng lungsod ni Constantino, sa mga kamay ng Imperyong Otomano noong 1453.

Ang Pag-inog ng Imperyong Roma

Tradisyonal na ipinakikita ng mga mananalaysay ang pagkakaiba sa pagitan ng Principado, ang panahon na sumunod kay Augusto hanggang sa Krisis ng Siglo 3, at Dominado, ang panahon mula kay Diocleciano hanggang the katapusan ng imperyo sa kanluran. Ayon sa pagkakaibang ito, noong Principado (mula sa salitang Latin na princeps, “unang mamamayan”) ang katotohanan ng absolutismo ay pormal na nakakubli sa pormang gobyernong republikano habang noon namang Dominado (mula sa salitang dominus “panginoon” o “may-ari”) lantad ang imperyong kapangyarihan na may koronang ginto at mabulaklak na pang-imperyong rituwal. Kamakailan, itinatag ng mga mananalaysay na ipinahihiwatig ang situwasyon ito: ang ilang porma ay nagpatuloy hanggang panahong Bizintino, libong taon matapos itong lalangin. Ang pagpapakita ng imperyong kortes ay karaniwan na sa simula pa man ng Imperyo.

Digmaang Punic
Unang Digmaang Punic

-sa unang digmaan,nanalo ang rome.Bagamat wala itong malakas na plota.nagpagawa rin ang rome ng plota at sinanay ang mga sundalo nito na maging magagaling na tagapagsagwan sinakop ng rome ang sicily bilang tanda ng pagkapanalo

Ikalawang Digmaang Punic

-ito ay nagsimula noong salakayin ni Hannibal ang heneral ng carthage,ang lungsod ng Saguntum sa Spain na alyado ng Rome.mula Spain,tinawid nila ang timog france kasama ang mahigit na 40,000 sundalo.Tinalo ni hannibal ang isang malaking hukbo ng Rome sa cannae.Subalit sa ilalim ng pamumuni ni Scipio Africanus,sinalakay nila ang hilagang Africa upang pilitin si hannibal na iwan ang italy.sa labanan sa Zama natalo si Hannibal

Ikatlong Digmaang punic

-nag salakayin ng carthage ang isang alyado Rome,sinalakay ng Rome ang Carthage.sinnunog nito ang lungsod at binenta ang mga mamamayan bilang alipin.Kinuha ng Rome ang lahat ng pag-aari ng carthage sa hilagang africa

Banta ng Digmaang Sibil

itinuring ng magkapatid na Tiberius at gracchus na kapwa tribune ang lumalaking agwat sa pagitan ng mayaman at mahirap.Si Tiberius ay nagpanukala ng batas sa pagsasaka kung saan ang nga lupaing nakamit sa digmaan ay ibibigay sa mga mahihirap.,nais din niya na limitahan ang dami ng lupa na maaaring ariin ng mayayaman.Dahil dito pinapatay si Tiberius ng grupo ng mayayaman

Sinunsan rin ni Gracchus ang balakin ng kanyang kapatid ngunit tutol dito ang mga mayayaman.Pinapatay ng mga mayayaman ang mga tagasunod niya at si Gracchus ay nagpatiwakal.sumiklab ang serye ng rebelyon na nauwi sa digmaang sibil



Bumalik ang kaayusan nang maging diktador si Sulla.ginawa niyang 600 ang senate at inalis ang karapatan ng Assembly na maghain ng batas ng walang pasang-ayon ng senate.

Julius Caesar
Si Imperator Gajus Julius Caesar Divus (Hulyo 13, ca.. 100 BCE–Marso 15, 44 BCE) ay isang Romanong pinunong militar at pampolitika. Susi siya sa pagbabagong-anyo ng Republikang Romano tungo sa pagiging Imperyong Romano. Ipinalawak ng kaniyang pagsakop ng Gallia ang daigdig Romano hanggang sa Dagat Atlantik at nagbigay daan ito sa pagpapakilala ng mga impluwensyang Romano sa ang ngayon ay Pransya, kung saan ang mga bunga nito ay kapuna-puna. Nagdulot din ito sa pagkalipol ng mga wikang Keltik sa Gallia. Noong 55 BCE inilunsad ng Caesar ang kauna-unahang paglusob ng mga Romano sa Britain.

Nakipaglaban at nanalo ang Caesar sa isang digmaang sibil na nag-iwan sa kaniya bilang tunay at kaisa-isang puno ng daigdig Romano. Nagsimula siya ng malawakang pagbabago ng lipunan at pamahalaang Romano. Iprinoklama siyang panghabambuhay na diktador, at lubos niyang isinentralisa, o isinaisa, ang humihina at nagwawatak-watak nang pamahalaan ng Republika. Nakipagsabwatan ang kaibigan ng Caesar na si Marcus Brutus upang patayin siya nang pataksil sa pag-asang mailigtas ang Republika. Ang pagpatay nang pataksil noong Ides ng Marso ay nagsiklab ng panibagong digmaang sibil sa pagitan ng Caesarians—Octavianus, Marcus Antonius, at Lepidus—at ng mga Republikano—Brutus, Cassius, at Cicero, kasama ng mga iba. Nagtapos ang alitang ito sa pagtagumpay ng Caesarians sa Labanan sa Fílippoi, at sa pormal na pagtatatag ng Ikalawang Triumviratus nang sa pamamagitan ay kinontrol nina Octavianus, Antonius, at Lepidus ang Roma. Napatubog nanaman ang Roma sa isa pang digmaang sibil dahil sa tensyon sa pagitan nina Octavianus at Antonius na nauwi sa pagkatalo ng pangalawa sa Labanan sa Actium at ang pag-iwan kay Octavianus bilang tunay at kaisa-isang pinuno ng daigdig Romano.

Nagdulot ang panahong ito ng mga digmaang sibil sa pagpalit-anyo ng Roma mula Republika patungong Imperyo kung saan ang pamangkin ng Caesar sa tuhod at inampon niyang anak na si Octavian ang naging unang Emperor nito sa pangalang Caesar Augustus.

Kilala nang detalyado ang mga kilusang militar ng Caesar mula sa kaniyang sariling sinulat na Commentarii (Mga Pagpupuna) at maraming bahagi ng kaniyang buhay ay itinala ng mga mananalaysay tulad nina Suetonius, Ploútarchos, at Dio Cassius.

Caesar Augustus
Si Imperator Caesar Divi filius Augustus (Setyembre 23, 63 BCE–Agosto 19, 14 CE), ipinanganak Gajus Julius Caesar Octavianus Augustus at kilala bilang Octavianus sa mga mananalaysay sa unang bahagi ng kaniyang buhay bago mag-27 BCE, ay ang kauna-unahan at itinuturing na isa sa pinakamahalagang Emperador Romano, bagaman iminaliit niya ang kaniyang sariling posisyon sa pamamagitan ng pagpili ng kinaugaliang titulong pang-oligarki na princeps, madalas sinasalin bilang “unang mamamayan”. Bagaman ipinanatili niya ang panlabas na anyo ng Republikang Romano, namuno siya bilang isang awtokrata nang higit 40 taon. Winakasan niya ang isang dantaon ng digmaang sibil at binigyan ang Roma ng isang kapanahunan ng kapayapaan, kasaganaan, at imperyal na kadakilaan.

Sa kaniya ipinangalan ang buwan ng Agosto, at sinasabi ring ninuno niya ang maalamat na bayaning Aeneas ng epikang Aeneis ni Vergilius.[1]

Mga emperador na Romano

1.Tiberius

2.Caligula

3.Claudius

4.Nero

5.Vespasian

6.Nerva

7.Tojan

8.Hadrian

9.Antonius Pius

10.Marcus Aurelius

Pax Romana
Ang Pax Romana (Linatin sa "Kalinaw nga Romanhon") mao ang dugay-dugay nga panahon sa kalinaw ug minimal nga ekspansyon sa puwersang militar sa Imperyong Romano niadtong una ug ikaduhang siglo PK. Tungod kay kini naestablisar ni Emperador Augustus, usahay gitawag kini nga Pax Augustea. Ang yugto misugod sa 27 BK hangtod 180 PK.

by: John Rafael Lumboy

by: John Rafael Lumboy

by:Jesher Dizon

by: Kia Talaban

Ang Imperyong Bizantino kun Bizantiyum mao ang makakasaysayano'ng katawagan nga ginamit sukad niadtong ika 19 nga gatos ka tuig aron sa paghulagway sa Griyego-tinabian sa Imperyong Romano niadtong Tunga-tunga nga mga Panahon, nahimutang ang kapital nga dakbayan niini sa Constantinople. Nilad usab ni isip Sidlakang Imperyong Romano, bisan kini nga katawagan kay gigamit kaniadtong panahon sa wala pa ang pagkahugno sa Kasadpa'ng Imperyo'ng Romano. Kasagaran sa kasaysayan niini naila kini sa mga kaatbang sa Kasadpan isip Imperyo sa mga Griyego tungod sa paghari sa Pinulonga'ng Griyego, kultura ug populasyon. Sa mga lumad nga tao niini kini nailhan lamang nga Imperyong Romano kun Romania ug ang mga imperador niini mipadayon sa wala maputol nga pagsunod sa mga Imperador nga Romano.

Ang katawagan nga Imperyong Bizantino kay mugna-mugna sa mga historyador ug wala kini magamit sa panahon sa Imperyo. Ang pangalan sa Imperyo sa Griniyego kay Basileia tōn Rōmaiōn (Plantilya:Griniyego) — "Imperyo sa mga Romano" — usa ka paghubad sa Linatin nga pangalan sa Imperyo (Plantilya:Linatin); kun Rōmania (Plantilya:Griniyego).

Ang katawagan nga "Bizantino" kun "Bizantiyum", kay ang pangalan sa dakbayan sa Konstantinopol sa dili pa kini nahimo nga kapital sa Kontantino. Ang karaan nga pangalan sa siyudad kay panagsa na lang masugatan gawas sa mga makasaysayano'ng kasualatan kun unod sa mga balak.

Ang pagtawag nga Imperyo nga "Bizantino" nagsugod sa Kasadpang Uropa kaniadtong 1557 kanus-a ang Alemanhong mangakasaysayanon nga si Hieronymus Wolf mipublikar sa iyang binuhat nga Corpus Historiæ By­zantinæ, nga usa ka koleksyon sa mga Bizantinong sulat. Ang publikasyon kaniadtong 1648 sa Byzantine du Louvre (Corpus Scriptorum Historiæ Byzantinæ), ug sa 1680 ni Du Cange nga Historia Byzantina mipasikat pa gayod sa gamit nga Bizantino sa mga Pranses nga mga manunulat, sama ni Montesquieu]].^[1] Kaniadtong ika-19 nga gatos ka tuig ra hinuon, natawo ang makabag-ong Gresya nga ang terminong "Bizantino" sagad nga gigamit sa Kasadpanong kalibotan.

Ang paggamit sa "Imperyong Bizantino" ug usab sa Imperium Graecorum (Imperyo sa mga Griyego), mipasabot sa pagdumili sa pangangkon sa imperyo isip sumusunod sa Imperyong Romano. Ang Bizantino pangangkon og pagsunod sa Romanhong panulondon gigamit na kaniadtong panahon sa koronasyon ni Charlemagne isip Imperator Augustus ni Papa Leo III sa tuig 800.

Kon ang Papa o ang mga Kasadpanong hari mogamit sa ngalan nga Romanhon sa pagpasabot sa mga Bizantinong imperador, mas mogamit sila sa termino nga Imperator Romaniæ inay Imperator Romanorum, nga usa ka titulo nga ang mga Kasadpanon gigamit ngadto lang kang Charlemagne ug iyang sumusunod.^[2]

Teorya ng ebolusyon ng tao. Ang teoryang ito ay nahahati, may teorya sa cell, teorya sa bibliya, teorya ni Charles Darwin at iba pa. Sa teoryang bibliya, ito ay nakasaad tungkol kay Adan at Eva, na nilikha tayo ng PANGINOON at ito ay nakasulat sa Biblia.

by: Kia Talaban